ตำนานหนึ่งเชื่อว่าในอดีตท้าวเวสสุวรรณ เป็นพราหมณ์เปิดโรงงานขายหีบอ้อย ค้าขายอย่างร่ำรวยเเละนำเงินไปบริจาคให้กับผู้ยากไร้ ด้วยผลบุญนี้ท้าวเวสสุวรรณ จึงได้รับพรจาก พระพรหม เเละ พระอิศวร ให้ท้าวเวสสุวรรณเป็นอมตะ เป็นเจ้าของทรัพย์สมบัติของทั้งปฐพี เทพแห่งความร่ำรวยเงินทอง ผู้คนจึงนิยม บูชาท้าวเวสสุวรรณ เพื่อความมั่งคังนั่นเอง จึงเหมือนกันชื่อของท่าน คือ ท้าวเวสสุวรรรณ ซึ่ง เวส แปลว่าพ่อค้า หมายถึง พ่อค้าอันมีทรัพย์นั่นเอง

อีกตำนานหนึ่ง เชื่อว่า ท้าวเวสสุวรรณเดิมที่ชื่อกุเวรพราหมณ์ ในชาติก่อนได้ทำบุญทำกุศลไว้มาก ส่งผลให้ชาติถัดมาได้เกิดเป็นกษัตริย์เเห่งกรุงราชคฤห์ มีพระนามว่า พระเจ้าพิมพิสาร ซึ่งเป็นสหายกับเจ้าชายสิทธัตถะ เมื่อเจ้าชายสิทธัตถะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า ทรงเสร็จมาโปรดพระเจ้าพิมพิมพิสารจนบรรลุโสดาบัน พระเจ้าพิมพิสารได้ถวายพระเวฬุวันมหาวิหารให้พระพุทธเจ้าประทับ จึงเป็นอานิสงค์ให้ได้วิมานที่สวยงาม พระเจ้าพิมพิสานทำทานบ่อย ทำให้มีทิพยสมบัติมากมาย เเละเมื่อทรงเป็นเทวดาที่มีอำมาจมาก

รูปร่างหน้าตาของท้าวเวสสุวรรณ ที่คยไทยรู้จักเป็นอย่างดี จะเป็นรูปยักษ์ถือกระบองขนาดใหญ่  เพราะท่านเป็นเจ้าแห่งอสูร รากษก รวมถึงภูติผีปีศาจ คนสมัยก่อนนิยมเเขวนรูปท้าวเวสสุววรณไว้เหนือเปลนอนเด็ก เพราะเชื่อว่า ภูติผีปีศาจจะไม่กล้าเข้ามารบกวนเด็กเล็ก เพราะมีท้าวเวสสุวรรณคุ้มครองอยู่